Ở góc độ thứ nhất, người chủ trì cần tạo điều kiện để các đảng viên phát biểu ý kiến và việc phát biểu đó vừa nhằm phát huy vai trò cá nhân vừa là trách nhiệm của mỗi đảng viên để tạo cho cuộc sinh hoạt chi bộ có chất lượng. Thông thường, một số đảng viên trẻ, đảng viên mới chuyển đến sinh hoạt ít khi mạnh dạn phát biểu, bởi còn thụ động, dè dặt, ngại va chạm, e rằng ý kiến của mình chưa đúng, thậm chí có tâm lý “nói ra cũng không ích gì”. Người chủ trì phải quan tâm đến tâm lý đó và có cách khơi gợi để đảng viên phát biểu.

Chẳng hạn, khi chi bộ bàn đến việc xem xét sự phấn đấu của một cảm tình đảng và chuẩn bị biểu quyết kết nạp đồng chí ấy vào Đảng mà không khí thảo luận hạn chế thì người chủ trì nên có những gợi ý cụ thể; trong đó, đề nghị các đảng viên được giao nhiệm vụ giúp đỡ cảm tình đảng phát biểu về động cơ vào Đảng, về sự phấn đấu, về thái độ ứng xử với đồng nghiệp, với khách hàng, về nỗ lực hoàn thành các nhiệm vụ được giao, về ý thức tổ chức kỷ luật, về những điều cần lưu ý… Sau phát biểu của đồng chí được phân công, người chủ trì có thể gợi ra các câu hỏi để các đảng viên khác trả lời hoặc đặt câu hỏi phù hợp cho từng đảng viên. Có thể tuần tự như thế cho đến khi các vấn đề được làm sáng tỏ. Dĩ nhiên, về cách thức, đồng chí chủ trì cần khéo léo, tế nhị để nhận lại được ý kiến thiết thực, trung thực, thay vì chỉ các ý kiến theo kiểu “tôi nhất trí với ý kiến của đồng chí A. vừa phát biểu” hoặc “tôi thống nhất với ý kiến của chi bộ”…

Dĩ nhiên, cần khơi gợi tinh thần trách nhiệm, ý thức tự giác của mỗi đảng viên trong việc thảo luận về các vấn đề của chi bộ và đơn vị hoặc có liên quan đến đơn vị. Đồng chí bí thư chi bộ cần chú ý tạo cơ hội cho các đảng viên được bộc lộ tinh thần trách nhiệm của mình thay vì cho rằng “mình không nói ra thì vấn đề cũng được giải quyết” và luôn ở trong tâm thế thụ động, thậm chí bàng quan. Ở đây, cần chú ý nhu cầu về việc phát huy trí tuệ tập thể cho chi bộ và cá nhân từng đảng viên; tức là chi bộ cần có nhiều ý kiến, sáng kiến từ mỗi đảng viên và mỗi đảng viên cần mạnh dạn thể hiện sự đóng góp của mình để khẳng định vai trò của mình cũng như cần từng ý tưởng, sáng kiến của người khác để bồi đắp kiến thức, nhận thức hoặc rút ra kinh nghiệm cho bản thân. Nói cách khác, làm sao để đảng viên thấy cuộc sinh hoạt là dịp tốt để thể hiện năng lực, trách nhiệm của bản thân và chi bộ thì cần sự tổng hợp năng lực, trách nhiệm đó để thực hiện tốt các nhiệm vụ của mình.

Ở góc độ thứ hai, một cuộc sinh hoạt sinh động, sôi nổi chỉ có thể có từ sự tham gia trao đổi, chia sẻ ý kiến một cách chủ động, tích cực, có trách nhiệm của nhiều người, nếu được tất cả mọi người tham gia thì càng tốt. Một số chi bộ có trên dưới 10 đảng viên thì tốt hơn hết là tất cả các đảng viên đều nên có ý kiến; một chi bộ có dưới 30 đảng viên thì nên có ít nhất 50% phát biểu và trong từng kỳ họp khác nhau thì các đảng viên phát biểu cũng nên khác nhau chứ không phải chỉ bao nhiêu người đó kỳ nào cũng có ý kiến, còn những người khác thì hiếm khi bày tỏ chính kiến.

Để tạo ra nhiều ý kiến trao đổi, thảo luận, bên cạnh việc khơi gợi để một số đồng chí ít phát biểu mạnh dạn tham gia ý kiến thì phải tránh việc “giành nói” của một số đồng chí khác. Thí dụ: một đồng chí cố gắng lấy can đảm để phát biểu thì khi chưa nói xong, đã có người khác nói chen vào, dù ủng hộ hay phản đối thì cũng làm “đứt mạch” phát biểu đó, khiến người đang nói cảm thấy không nên, không cần phải tiếp tục nói nữa. Hay trường hợp khác, mỗi khi đảng viên phát biểu thì hay nhận được ý kiến thể hiện sự phán xét một cách thiếu tế nhị, dễ làm đồng chí đó bị ức chế hoặc thấy rằng mình không được tôn trọng, thậm chí nảy sinh tâm lý co thủ, sợ bị phê bình, quy chụp.

Ở góc nhìn thứ ba, nếu hai điều trên được thực hiện tốt thì dường như sẽ tạo ra được không khí dân chủ, cởi mở của chi bộ và ngược lại, sẽ khó cho rằng một chi bộ có tinh thần đoàn kết, dân chủ nếu trong sinh hoạt ít có ý kiến phát biểu hoặc có thì chỉ là các ý kiến nói cho có. Bởi dân chủ ở đây có thể hiểu là sự phát huy tinh thần trách nhiệm và tự giác tham gia vào các công việc chung của chi bộ, của đảng viên ở tất cả (hoặc ít nhất cũng là đại đa số) đảng viên trong chi bộ đó. Dân chủ trong trường hợp này có thể hiểu là tự do phát biểu, thảo luận (trong một khuôn khổ nhất định) mà không lo sợ bị quy kết, bị đánh giá tiêu cực. Đồng thời, mỗi đảng viên luôn thấy rằng mình phải tích cực tham gia vào các công việc chung của chi bộ, của đơn vị, trước hết từ việc tham gia xây dựng nghị quyết hàng tháng của chi bộ để thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ của đơn vị.

Tất nhiên, để cuộc sinh hoạt chi bộ có chất lượng thì một số điều cần thống nhất và một số khuôn khổ cần tuân thủ. Chẳng hạn, thời gian cho mỗi ý kiến nên được định lượng cho phù hợp, để tránh tình trạng các ý kiến quá dài không cần thiết. Hay cần ứng xử hợp lý với các trường hợp “nói lại” sau khi có ý kiến trao đổi từ lần phát biểu trước, như không sa vào tranh luận câu chữ, thái độ mà không nhằm giải quyết bản chất của vấn đề, không tạo ra không khí căng thẳng do từ thảo luận biến thành tranh luận, không đi vào vấn đề trọng tâm và bàn tràn lan… Ở đây, vai trò chủ trì của bí thư hoặc cấp ủy viên là rất quan trọng, phải luôn thể hiện được sự khách quan, độc lập suy nghĩ, tôn trọng ý kiến của người khác… và các kỹ năng về ứng xử, về cách thức diễn đạt của mỗi lần phát biểu, về sự lắng nghe và khái quát vấn đề…

Từ sự thảo luận, trao đổi cởi mở, thẳng thắn trong mỗi kỳ sinh hoạt chi bộ, mỗi đảng viên có thể học được những điều bổ ích, cần thiết và cũng có thể tự rút ra được kinh nghiệm cho bản thân về nhiều vấn đề. Ngược lại, trong một cuộc sinh hoạt chi bộ mà không khí uể oải, đảng viên luôn co thủ, bí thư độc thoại, dự thảo nghị quyết được nêu ra chẳng ai quan tâm… thì rõ ràng đó là một cuộc sinh hoạt chi bộ thất bại, cũng đồng nghĩa với vai trò lãnh đạo của chi bộ không được phát huy, tính tiên phong, gương mẫu của các đảng viên cũng không được thể hiện rõ nét.